مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/پاییز 1931 Journal of Iranian Social Development Studies 2012 (autumn), Vol. 4, No.4 بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان 2 1 دکتر علیرضا کلدی پروانه سلحشوری چکیده توانمندسازی زنان و نقش تعیین کننده آن در توسعه پایدار از جمله موضوعاتی است که در حال حاضر از نظر تئوری و کاربرد به آن توجه میشود. تحقیق حاضر به تاثیر حمایت اجتماعی در توانمندی زنان پرداخته است. توانمندسازی زنان شامل ابعاد توانمندسازی روانشناختی توانمندسازی اقتصادی توانمندی بر حسب عاملیت و توانمندسازی جسمی بوده است. حمایت اجتماعی با ابعاد حمایت عاطفی حمایت خود ارزشمندی حمایت ابزاری حمایت اطالعاتی و حمایت شبکههای اجتماعی سنجیده شده است. چارچوب نظری تحقیق بر اساس نظریه ساختاریابی گیدنز نظریات توانمندسازی نظریه حمایت اجتماعی ساراسون و نظریه نیازهای اساسی مازلو شکل گرفته است. روش تحقیق بصورت پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل زنان شهر تهران وحجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 044 نفر محاسبه شده است. نمونهگیری بصورت خوشهای بوده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که حمایت اجتماعی بر توانمندسازی روانشناختی توانمندسازی اقتصادی توانمندسازی جسمی و توانمندسازی کل تاثیر داشته است. نتایج حاکی از آن است که ابعاد حمایت اطالعاتی و حمایت شبکه اجتماعی با ضرایب بتای 4/73 و 4/73 قابلیت تبیین متغیر وابسته را دارا هستند. واژگان کلیدی: توانمندسازی زنان حمایت عاطفی حمایت خود ارزشمندی حمایت ابزاری حمایت اطالعاتی و حمایت شبکههای اجتماعی. 1 2 استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات p.salahshouri@yahoo.com
8 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931 مقدمه توانمندسازی زنان از جمله مولفههای مهم در توسعه پایدار است. زنان قربانیان اصلی در مواردی چون فقر خشونت عدم برخورداری از تغذیه و بهداشت مناسب هستند از این رو توجه به بهبود موقعیت زنان نفع همگانی را در بر دارد. مطالعات در حوزه توانمندسازی زنان بطور گسترده انجام میشود. در این مورد مجامع بین المللی در مورد این موضوع دست به تحقیقات گسترده ای زدهاند که میتوان به مطالعات انجام شده توسط سازمان ملل و بانک جهانی اشاره کرد. از طرف دیگر بیشتر کشورها نیز دریافتهاند که بدون توانمندی زنان توسعه پایدار محقق نخواهد شد. پرورش فرزندان اداره امور منزل حفظ محیط زیست بهرهوری صحیح از منابع صرفه جویی در انرژی مباحثی هستند که زنان بطور مستقیم با آنان مرتبط هستند پس توانمند بودن و توانمند ساختن زنان به جامعه در رسیدن به اهداف توسعه کمک خو.اهد کرد و از طرف دیگر به ترقی و تعالی نیمه از جامعه نیز منجر میشود. از آنجائیکه توانمندی زنان یک پدیده اجتماعی است و پدیده های اجتماعی تک علتی نیستند توانمند شدن زنان به عوامل درونی و بیرونی متعددی بستگی دارد. از طرفی عواملی درونی چون وضعیت جسمانی روانی وضعیت اقتصادی خانواده بر توانمندی فرد نقش تعیینکنندهای دارد. از طرف دیگر ساختارهای موجود اجتماعی در این مورد میتواند نقش تعیین کنندهای داشته باشد. یکی از عواملی که میتواند در توانمندی افراد نقش داشته باشد تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندی آنان است. از این رو در این مطالعه به تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان پرداخته شده است. در تحقیقی که توسط محمود کتابی و همکاران )2831( بر روی عوامل موثر بر توانمندسازی زنان صورت گرفت نشان داده شده است که افزایش تحصیالت بهبود وضع سالمت برخورداری از حق مالکیت قانونی رفع تبعیض از بازار کار و حذف باورهای سنتی در افزایش توانمندی زنان نقش موثر دارد. از میان این متغیرها افزایش تحصیالت بیشترین تاثیر مستقیم و سایر متغیرها تاثیر غیر مستقیم در توانمند سازی دارند. زنان دارای تحصیالت باال از نظر بنیه مالی و حق مالکیت در باالتری قرار دارند. تحقیق "مشارکت راهکار اصلی توانمندسازی زنان" به این امر توجه کرده است که زنان بهعنوان عامل مؤثر در امور مختلف کشاورزی و اقتصادی و اجتماعی و از نظر مشارکت نیروی انسانی مورد نیاز در جامعه بیشترین سهم را دارند به گونهای که بدون کمک و مشارکت آنان رسیدن به توسعه اقتصادی امری ناممکن است. مولف معتقد است در طراحی راهبردهای توانمندسازی زنان باید به مواردی از جمله تعیین چگونگی استفاده زنان از قدرت تعیین نحوه مشارکت زنان در قدرت تأکید بر عدم استفاده زنان از قدرت برای سلطهگری و تأکید بر استفاده زنان از قدرت برای افزایش برابری و استقالل توجه کرد )شهبازی 2838(. در تحقیقی دیگر بین حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی رابطه وجود داشته است)خسروی و ناهیدپور 2832 (. در تحقیق دیگری بین حمایت اجتماعی و همسر آزاری نتایج بدست آمده نشان میدهد در مقیاس حمایت اجتماعی و زیر مقیاس های آن و نمره کل استرس ادراك شده و در متغیر همسر آزاری و زیر مقیاس های آن)جسمانی عاطفی جنسی( بین دو گروه همسر معتاد و زنان دارای همسر غیر معتاد تفاوت معنادار وجود دارد) p>1/12 (. حمایت اجتماعی استرس ادراك شده و همسر آزاری در زنان دارای همسر معتاد و زنان دارای همسر غیر معتاد متفاوت می باشد) ستوده ناورودی زینعلی و خستگان 2832(. در تحقیق دیگر به نقش حمایت اجتماعی و تعرضات در خانواده نتایج نشان میدهد متغیر حمایت اجتماعی در خانواده اثر مستقیم چندانی بر تعارض خانواده با کار ندارد اما از طریق احساس از گرانباری نقش خانوادگی
بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 3 و ابهام نقش خانوادگی تاثیر کاهنده بر تعارض خانواده با کار دارد )نبوی و شهریاری 2832(. در تحقیقات دیگر نیز به نقش حمایت اجتماعی در خودکارآمدی باور به اثربخشی درمان )رحیمیان بوگر و همکاران 2831 ( نقش حمایت اجتماعی و سازگاری در دانشگاه )زکی 2833 ( اشاره شده است. همچنین در تحقیق دیگری حمایت خانواده و حمایت در محل کار با تعارضات نقش رابطه داشته و حمایت اجتماعی باعث کاهش تعارضات شده است)گروسی و آدینه زاد 2833 (. حمایت اجتماعی در برخی از افراد موجب بهبود وضعیت آنها شده است در صورتی که شواهدی نیز موجود است که نشان میدهد وجود شبکهه یا همکارانش اجتماعی در برخی موارد ضررشان بیشتر از نفعشان بوده است. گودمن و توانمندسازی را در سه بررسی کردهاند) al,2007.)goodman et چارچوب نظری تحقیق در انتخاب چارچوب نظری تحقیق از نظریه ساختاریابی گیدنز نظریه توانمندسازی زنان نظریه نیازهای اساسی مازلو و نظریه حمایت اجتماعی ساراسون استفاده شده است. نظریه ساختاریابی گیدنز: در نظریه گیدنز عاملیت و ساختار برای کوچکترین مساله مانند ذهنیت فرد تا نظامهای جهانی قابل کار بست است)پیرسون 283:2831 (. در نظریه ساختاری شدن حیطه اصلی مطالعه علم اجتماعی نه تجربه فرد کنشگر و نه وجود هیچ شکلی از کلیت اجتماعی است بلکه اعمال اجتماعی است که در طول زمان و مکان نظم یافته- اند. چارچوب تفکرات گیدنز بر حسب مسائل جامعهشناختی است. همین شالوده جامعهشناختی او را از سایر نظریه- پردازان اروپایی که سعی دارند مسائل فلسفی را به وسیله ابزارهای جامعهشناختی حل کنند متمایز میگرداند) کوهن 111:2823 (. گیدنز ساختار را برحسب قواعد و منابع تعریف می کند )کرایب 218(. 2833: او معتقد است جامعه شناسی فقط با درنظر گرفتن کردارهای اجتماعی به عنوان موضوع مطالعه می تواند بر دوگانگی سنتی کنش و ساختار فائق آید. این دوگانگی در واقع دو وجهی بودن است: یک»چیز«یا یک موضوع مورد مطالعه با دو وجه وجود دارد بر اساس نظریه ی ساختاربندی قلمرو پژوهش اساسی علوم اجتماعی نه تجربه ی کنشگر فردی و نه وجود نوعی کلیت اجتماعی بلکه کردارهای اجتماعی سامان یافته در زمان و مکان است )همان 213-211(. قواعد از نظر گیدنز در جمع و در ارتباط با اجتماع معنی مییابند. این قواعد را نمیتوان جدا از منابع اجتماعی مفهومسازی کرد. قواعد متضمن رویههای ارزشمند تعامل اجتماعی است قواعد از یک سو به شکلگیری معنا مربوط است و از سویی دیگر منوط به تایید شیوههای رفتار است.(Giddens,1984:16( منابع تسهیالتی هستند که کنشگران جهت انجام امور از آنها استفاده میکنند. گیدنز منابع را شامل چیزهای میداند که قدرت را بوجود میآورند. وقتی کنشگران تعامل میکنند از منابع استفاده میکنند و وقتی از منابع استفاده میکنند کنش دیگران را شکل میدهند( 2003:477 (Turner, فرایند توانمندسازی بر جنبه مهم پویایی روند توانمند سازی تاکید دارد: پتانسیل توانمند سازی نه تنها از لحاظ منابع و توانایی های شخصی مردم بلکه از نظر قوانین و مقررات ساختار اجتماعی وجود دارد. ارتباط ساخته شده توسط گیدنز میان ساختار اجتماعی و عامالن انسانی همبخشی تبیین نظری دارند را تقویت میکند) Giddens,1984 (. این مورد که توانمندسازی اجتماعات و توانمند سازی فردی که
11 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931 از این رو توانمندسازی ممکن است به یک فرایند دایره ای شکل از تغییرات اجتماعی و فعال سازی تواناییها و منابع مقایسه شود که در آن عوامل انسانی در نیازبه کنش توانمند همراه با سایرعوامل انسانی عمل میکند. ساختار اجتماعی که با استفاده از این فعالیتها بوجود آمده شامل حفظ و باز تولید عناصر از ساختار اجتماعی موجود و اخالقی یک فرایند تحلیل انتقادی اجتماعی است. در حوزه ارتباطی مردمی که توانمند شدهاند یاد میگیرند که چگونه وضعیت خود را به گونهای متفاوت درك کنند و در نتیجه تشکیل یک ساختار نمادینی که در آن سهیم هستند را می دهد و به آنها معنای اجتماعی جدیدی از وضعیتشان و روابط آنها با دیگران را میبخشد. در حوزه هنجاری مردم درك هنجارهای نو اجتماعی خاصی که بر آنها تأثیرمیگذارد را می آموزند. توانمندسازی ممکن است از نظر توانایی افراد در تاثیرگذاری برای تغییر در نظر گرفته شود اما نمیتوان توانایی فردی که در فعالیت اختصاصیاش بروز یافته است را بدون ارتباط با ساختارهای موجود کنترلی که این شخص از طریق رفتارش تقویت کرده.تفسیر کرده و تغییرداده درك کرد.کارائی فردی از طریق ساختارهای کنترلی که در سیستمهای اجتماعی جای دارند استحکام مییابد )1989.)Clegg, از این رو فرایند توانمندسازی به آنچه از قبل در جامعه وجود داشته بستگی دارد اما موفقیت این فرایند به اینکه چه و به چه تغییرات در فردی در اجتماعات و درنظام اجتماعی به این فرایند مرتبط است به وقوع پیوسته است تعریف شده است. توانمندسازی اجتماعات بستگی به کسب توانایی در دسترسی به منابع ضروری دارد که می تواند به دو نوع تقسیم شود : منابع تخصیصی و منابع معتبر. منابع تخصیصی منابع مادی هستند مانند مواد خام فن آوری ها و تولیداتی که از طریق ترکیبی از این آمدهاند. منابع معتبر منابع سازمانی هستند که می تواند به سه نوع تقسیم شوند : 2. سازمان دادن زمان فضا ی اجتماعی به عنوان مثال ایجاد مسیرهای زندگی روزمره. 1. سازمان دادن انسانها در ارتباط متقابل. 8. سازمان فرصتهای زندگی : شکل دادن فرصتهای نظریههای توانمندسازی زنان خود- توانمندی و خود- بیانی) Giddens,1984 (. سارا النگه یکی از نظریه پردازان در امور زنان که معتقد است برای توانمندسازی زنان باید پنج مرحله را که به ترتیب شامل رفاه دسترسی آگاهی مشارکت و کنترل می باشد طی کرد. در مرحله رفاه رفاه مادی زنان مانند تغذیه و درآمد بررسی می شود. در این مرحله از توانمندسازی رفع تبعیض بین زنان و مردان مد نظر قرار می گیرد. در مرحله دسترسی زنان باید به عوامل تولید )زمین کار سرمایه( کارهای مول د درآمد خدمات آموزش های مهارت زا که استخدام و تولید را ممکن می سازد و حتی محصول و دسترنج خود دسترسی داشته باشند. در مرحله آگاهی زنان باید تشخیص دهند که مشکالت آن ها ناشی از کمبودهای شخصی شان نیست بلکه نشأت گرفته از نقش های جنسیتی مربوط به فرهنگ بوده و لذا قابل تغییر است. آگاهی در این مفهوم به معنای باور داشتن برابری است. در مرحله مشارکت زنان در تمام برنامه های مربوط به خود شرکت می کنند. مشارکت آن ها باید با تعداد و شمار آن ها در جامعه متناسب باشد. در نهایت برابری در کنترل به معنی توازن قدرت میان زنان و مردان است )النگه 81-2821 23 (. آمارتیاسن در کتاب توسعه به مثابه آزادی چون فصلی را اختصاص به زنان داده است این فصل به نام نقش فاعلی زنان و تحوالت اجتماعی به اهمیت بهداشت و سالمتی زنان با نقش فاعلی آنان اشاره میکند و تاثیر این نقش را در حوزههایی فاعلیت زنان بر باروری و تقویت بقای کودکان را بررسی میکند. سن این دو حوزه را نه تنها در جهت توانمندی زنان بلکه تاثیر آن را بر توسعه جوامع نیز مهم میشمارد. سن نقش فاعلی زنان را از فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی تا مشارکتهای سیاسی قابل تعمیم میداند. وی فراگیری گسترده فاعلیت زنان را یکی از بخشهای فراموش شده
بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 11 مطالعات توسعه میداند. سن اعتقاد بر این دارد که در عصر حاضر هیچ چیزی مهمتر از درك کافی از مشارکتهای سیاسی اقتصادی و اجتماعی زنان نیست در واقع او توجه به این موضوع را بررسی جنبه مهم توسعه به مثابه آزادی میداند)سن 113 2833 (. مالهاترا توانمندسازی زنان را فرایندی تعریف میکند که به وسیلة آن زنان برای سازماندهی خودشان توانمند میشوند و اعتماد به نفس خود را افزایش میدهند و از حقوق خود برای انتخاب مستقل و کنترل بر منابع که منجر به از بین رفتن جایگاه فرودستی ایشان میگردد دفاع می کنند )2002:5 & schuler (Malhatra, Boender,. همینطور اگبومه توانمندسازی را به معنای دستیابی بیشتر زنان به منابع و کنترل بر زندگی خود میداند که موجب احساس استقالل و اعتماد به نفس بیشتری در آنها میشود. این فرایند موجب افزایش عزت نفس زنان می گردد به این معنا که موجب بهبود تصویری و تصوری میشود که زنان از وضعیت خودشان دارند) Ugbomeh,. )2001 :239 با توجه به تعاریف و اجزاء توانمندسازی زنان مالهاترا شولر و بوندر از جمله نظریه پردازانی هستند که بطور اصولی توانمندسازی را یک فرایند محسوب میکنند یعنی معرف پیشرفت از یک موقعیت نابرابری جنسیتی به موقعیت دیگر یعنی برابری جنسیتی میدانند Boender,2002:7(.(Malhatra, Schuler & این فرایند از فردی )احساس ذهنی و توان عینی برای انجام امور( شروع می شود و تا سطوح اجتماعی )توان مشارکت در فعالیت های گروهی و جمعی( سیاسی )کنترل بر تصمیمات سیاسی( اقتصادی )توان کنترل تصمیمگیری های اقتصادی( و نهادی )به چالش کشیدن نهادها و ساختارهای نابرابر موجود( را در برمیگیرد. نایال کبیر از جمله زنان محققی است که در زمینه توانمندی زنان تحقیقات گستردهای را انجام داده است کبیر در این مورد معتقد است که زنان در دنیای کنونی توسط هنجارها ارزشها باورها و رسوم متفاوت از مردان متمایز شدهاند که بصورت فرهنگ رایج در طی اعصار عمل کرده است 22) (Kabeer, 2000:. نظریه های حمایت اجتماعی در مورد فرضیه تاثیر حمایت اجتماعی در توانمندسازی عالوه بر نظریات گفته شده از نظریه ساراسون نیز استفاده میشود در این نظریه ابعاد گوناگون حمایت اجتماعی مشخص شدهاند که در تعریف عملیاتی تحقیق برای شاخص سازی از ابعاد گفته شده استفاده شده است. از آنجا که به این نظریه در مبانی نظری اشاره نشده در اینجا بطور خالصه به این نظریه اشاره میشود. ساراسون و دیگران حمایت اجتماعی را دارای ابعاد پنج گانه میدانند. Sarason et al.,1993 Sarason et al., ( :)1983, -2-1 -8-1 -3 حمایت عاطفی: داشتن مهارت الزم در کمک گرفتن از دیگران هنگام برخورد با دشواریها است. حمایت شبکه اجتماعی : به معنای دسترسی به عضویت در شبکههای اجتماعی است. حمایت خودارزشمندی: اینکه دیگران در دشواریها یا فشارهای روانی به وی بفهمانند که او فردی ارزشمند است و میتواند با به کار گیری تواناییهای ویژه خود بر دشواریها چیره شود. حمایت ابزاری: دسترسی داشتن به منابع مالی و خدماتی در سختیها و دشواریها گفته میشود. حمایت اطالعاتی: میتواند اطالعات مورد نیاز خود را برای درك موقعیت به دست آورد.
12 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931 عالوه بر این از نظریه نیازهای انسانی مازلو برای تبیین فرضیههای مرتبط با امنیت اجتماعی و حمایت اجتماعی استفاده خواهد شد. نیازه یا را انسانی مازلو به عنوان یک روانشناس معتقد است که پویایی و بی پایانی نوع سخنگفتهاند اما نظریه مازلو نظریه 2- نیازه یا نیازه یا فیزیولوژیک 1- نیاز به امنیت و اطمینان 8- نیازه یا 1- نیازه یا 3- نیازه یا این بر مبنای ویژهای مازلو غرایز از که میداند درباره نیازها و سلسله انسانی به 3 دسته تقسیم یا جسمانی اجتماعی یا تعلق به دیگران من یا صیانت ذات نیاز به احترام خودیابی و تحقق خویشتن در مراتب حیوان تا میشود)مازلو 2832(: یافت نمیشوند. آنها در انسان از اهمیت چارچوب نیاز به امنیت )اشتغال رفاه سالمت( به عنوان یکی از عوامل تابع قانونمندی بیشتر ویژهای ویژهای روانشناسان است. وی نیازها درباره برخوردار است. بر اس سا اجتماعی موثر بر رضایت از زندگی مورد بررسی قرار میگیرد. بر اساس این نظریه که نیازهای اجتماعی احساس تعلق به دیگران و نیاز به احترام و نیاز به تحقق خویشتن در چارچوب حمایت اجتماعی قابل بررسی میباشند. فرضیه های تحقیق فرضیه کالن: حمایت اجتماعی بر توانمندسازی کل زنان تاثیر دارد. فرضیه های خرد حمایت اجتماعی بر توانمندسازی روانشناختی زنان تاثیر دارد. حمایت اجتماعی بر توانمندسازی جسمی زنان تاثیر دارد. حمایت اجتماعی بر توانمندسازی بر حسب عاملیت زنان تاثیر دارد. حمایت اجتماعی بر توانمندسازی اقتصادی زنان تاثیر دارد. شکل 2 :مدل نظری تحقیق
بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 19 روش تحقیق روش تحقیق به صورت کمی بوده است و از روش پیمایشی بدین منظور استفاده شده است. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل زنان تهران و با نمونهگیری خوشهای اطالعات گردآوری شده است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 111 نفر محاسبه شده است. تعریف مفهومی حمایت اجتماعی کوب حمایت اجتماعی را به برخورداری از محبت مساعدت و توجه اعضاء خانواده دوستان و سایر افراد تعریف کرده است)کوب به نقل از صدقپور و همکاران 2833 (. حمایت اجتماعی مکانیسمی تز ارتباطات میانفردی است که افراد را از تاثیرات تنیدگی منفی محافظت میکند (.)Decker,2007 حمایت اجتماعی را می-توان به هر گونه محرکی که به پیشرفت اهداف فرد حمایت شده کمک کند دانست) دیمتئو 2823 (. حمایت اجتماعی به برخورداری از محبت همراهی و توجه به اعضای خانواده دوستان و سایر افراد تعریف شده است)سارافینو به نقل از علی پور 2833 (. تعریف عملیاتی شاخصهای تشکیلدهنده حمایت اجتماعی حمایت اجتماعی به این مساله میپردازد که فرد در زندگی خود و هنگام مشکالت از همفکری و مساعدتهای اطرفیان خود) خانواده و دوستان و...( بهرهمند شود و بتواند با آنها احساس نزدیکی کند. در این تحقیق حمایت در برگیرنده کارکردهای حمایتی یعنی شکلهای متفاوت کمک و یاری است که فرد در صورت داشتن روابط اجتماعی در سطوح مختلف منابع ساختاری حمایت اجتماعی مانند پیوند قوی شبکههای اجتماعی و عضویت گروهی میتواند از انواع مساعدتها و کمکهای عاطفی ابزاری و اطالعاتی برخوردارشود. حمایت عاطفی کمک گرفتن از دیگران هنگام برخورد با دشواریها است. با بررسی این شاخص به تاثیرگذاری حمایت عاطفی در توانمندی زنان توجه میشود. حمایت خودارزشمندی بدین معنی است که دیگران در دشواریها یا فشارهای روانی به وی بفهمانند که او فردی ارزشمند است و میتواند با به کارگیری توانائیهای ویژه خود بر دشواریها چیره شود. حمایت ابزاری دسترسی داشتن به منابع مالی و خدماتی در سختیها و دشواریها گفته میشود که فرد از خانواده و اطرافیان خود دریافت میکند. حمایت اطالعاتی به این امر توجه میکند که تا چه اندازه فرد با توجه به حمایتهایی که از اطرافیان دریافت میکند می- تواند اطالعات مورد نیاز خود را برای رفع مشکالت دریافت کند. حمایت شبکه اجتماعی این نکته را در بر میگیرد که تا چه اندازه شبکه هایی که فرد در آن چه بطور رسمی و یا غیر رسمی عضویت دارد در هنگام نیاز فرد را مساعدت و یاری میکنند. یافتههای تحقیق حمایت اجتماعی و آن تابع روابط اجتماعی است فرد در قالب پیوند با دیگران یا عضویت در گروه ها و اجتماعات دارد. بستری که این روابط را برای فرد فراهم می کند جامعه است. جامعه زمینه ساز و بستر شکل گیری روابطی است که فردمی تواند داشته باشد. لذا برای داشتن رابطه می باید با جامعه ارتباط برقرار کرد یکی از طریق
11 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931 روابط اجتماعی با دیگران و دیگری از طریق عضویت اجتماعی در اجتماعات که این دو نحوه ارتباط با جامعه دامنه روابط اجتماعی فرد را برای بدست آوردن حمایت اجتماعی تعیین می کند. کاهش این دامنه کاهش اجتماعی را به دنبال دارد )چلبی :13-2823 38(. حمایت در این تحقیق حمایت در برگیرنده کارکردهای حمایتی یعنی شکل های متفاوت کمک و یاری است که فرد در صورت داشتن روابط اجتماعی در سطوح مختلف منابع ساختاری حمایت اجتماعی مانند از انواع مساعدت ها و حمایت های عاطفی ابزاری و اطالعاتی حمایت خود ارزشمندی وحمایت شبکه های اجتماعی را می تواند برخوردار شود. سه گویه اول در بر گیرنده حمایت عاطفی است.در پرسش اول که در باره این بوده است که خانواده و دوستان تا چه اندازه در برای شکلگیری امید در فرد تالش میکنند. پاسخها حکایت از آن دارد که 32 درصد پاسخگویان از حمایت عاطفی زیادی در این مورد برخوردار بودهاند و 13 درصد ابراز داشتهاند که گاهی اوقات از این حمایت برخورداربودهاند و در کل 28 درصد پاسخگویان از حمایت کمی برخوردار بودهاند. پرسش دوم حاکی از این نکته است که در زمانهایی که فرد نیاز به حمایت عاطفی دارد تا از ناراحتی و اندوه رهایی یابد تا چه اندازه گروهها و افرادی که وی با آنها در ارتباط است از او حمایت میکنند در این مورد نیز درصد 31 پاسخگویان از زیادی از حمایت اطرفیان برخوردار بودهاند. حدود 13 درصد پاسخگویان گاهی اوقات و حدود 23 درصد نیز به کمی از حمایت اطرافیان برخوردار بودهاند. پرسش سوم منوط به این امر است که در زندگی فرد کسانی حضور داشته باشند که این حضور برای فرد آرامش به همراه بیاورد. در این مورد قریب 32 درصد پاسخگویان به زیادی از این همراهی برخوردار بوده و بیش از 11 درصد پاسخگویان تا حدی.در زندگی خود با افرادی مواجه بودهاند که موجب آرامش خاطر آنها را فراهم میساختهاند و حدود 28 درصد نیز از حمایت عاطفی کمی در این مورد برخوردار بودهاند بعد دیگر مورد بررسی حمایت ابزاری است. حمایت ابزاری به معنی برخورداری از حمایت شبکههای اجتماعی موجود در مواقعی است که فرد به نیازهای مادی روبرو میشود. در این قسمت سه گویه در نظر گرفته شده است که در پرسش اول به این مورد اشاره شده است که فرد در مواقع بحرانی تا چه اندازه روی کمک خانواده حساب میکند در این مورد 32 درصد پاسخگویان به زیادی در مواقع بحرانی روی کمک خانواده حساب میکنند. بیش از 11 درصد تا حدودی و نزدیک 21 درصد به کمی از کمک خانواده برخوردار میشوند. پرسش دوم در مورد این است که تاچه اندازه در صورت نیاز مادی روی کمک خانواده و دوستان حساب میکنید در این مورد نزدیک 31 درصد از حمایت زیادی برخوردارند 11 درصد نیز تا حدی از این حمایت برخوردار هستند و قریب 13 درصد نیز از انظر حمایت مادی از حمایت کمی برخوردارند. پرسش سوم در این مورد است که در صورتی که برای مدتی به اقامت در خانه کسی نیاز داشته باشید تاچه اندازه کسانی هستند که از شما به استقبال کنند. در این مورد بیش از 32 درصد پاسخگویان از حمایت زیادی برخوردار بودهاند و 23 درصد پاسخگویان تاحدی و بیش از 21 درصد پاسخگویان نیز به کمی از افرادی که با آنها در ارتباط هستند برای مدتی اقامت در نزد آنان استقبال کردهاند. در مجموع در این بعد شاهد اختالف در آرا پاسخگویان هنگامی که به حمایت مادی از نوع پرداخت کمک مالی هستند روبرو میشویم که خود ممکن است
حتی بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 11 از عوامل دیگری نشات گرفته باشد چون عدم توانایی مالی اطرافیان غرور فرد برای درخواست مادی اطالع از اینکه با وجود برخورداری مالی این روزها مردم کمتر به هم اعتماد دارند و عوامل دیگر. بعد دیگر حمایت خودارزشمندی است بدین مفهوم که تا چه حد کسانی که فرد با آنها در ارتباط است با او به گونه ای رفتار میکنند که وی خود را فردی ارزشمند قلمداد کند و بداندکه فرد مفیدی است. نخستین گویه مربوط به این پرسش است که تاچه اندازه کسانی هستند که احساس کنید صفات مثبتی دارید و از بین پاسخگویان بیش از 38 درصد از حمایتی که منجر به این احساس میشود که آنها انسانهای ارزشمندی هستند به زیادی برخوردار بودهاند و 23 درصد نسبتا از این حمایت برخورداربودهاند و بیش از 21 درصد زنان نیز از ا ین حمایت به کمی برخوردار بودهاند. پرسش دوم حمایت خودارزشمندی به این سوال مربوط است که تا چه اندازه فرد از جانب اطرافیان مورد تحسین قرار میگیرد در این مورد بیش از 23 درصد اذعان داشته اند که از این حمایت به زیادی برخوردار بودهاند و 23 درصد نیز تا حدی از این حمایت برخوردار بودهاند درحالیکه حدود 1 درصد ابراز داشتهاند که به کمی از جانب اطرافیان تحسین میشوند. گویه های سوم و چهارم در مورد حمایت خودارزشمندی که شامل پرسشهایی در مورد اینکه تا چه حد در زندگی فرد افرادی وجود داشتهاندکه او را مهم تلقی کنند. از میان پاسخگویان به این پرسش 21 درصد به زیادی از این حمایت برخوردار بودهاند و بودهاند. 11 درصد نیز نسبتا از این حمایت برخوردار بودهاند و 21 درصد نیز از حمایت کمی برخوردار آخرین پرسش در مورد حمایت خود ارزشمندی این پرسش است که تاچه اندازه دوستان و خانوده از تصمیماتی که می- گیرید حمایت میکنند.بیش از 32 درصد پاسخگویان ابراز داشته اند که به زیادی از حمایت خانواده و دوستان در هنگام تصمیمگیری برخوردار بودهاند. حدود 13 درصد تا حدی و 2 درصد هم به کمی از حمایت خود ارزشمندی برخوردار بودهاند. در مجموع پاسخگویان در این بعد از حمایت اجتماعی به زیادی از حمایت خودارزشمندی برخوردار بودهاند و به نسبت حمایت ابزاری این حمایت بیشتر بوده است. بعد دیگری که در حمایت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است حمایت اطالعاتی است بدین معنی که در مواقع ضروری تا چه حد فرد از طریق شبکه های اجتماعی موجود خود قادر به دریافت اطالعات مورد نیاز است. در این مورد پرسش اول بدین گونه مطرح شده است که تاچه اندازه کسانی را داشتهاید که در موقعیتهای ضروری شما را راهنمایی کنند. 38 درصد پاسخگویان ابراز داشتهاند که از حمایت اطالعاتی زیادی برخوردار بودهاند و توانسته اند در موقع ضروری از این نظر راهنمایی الزم را داشته باشند. 11 درصد پاسخگویان تاحدی از راهنمایی های الزم برخوردار شدهاند و 28 درصد نیز به کمی توانستهاند به هنگام نیاز به کسب راهنمایی از این راهنمایی برخوردار شوند. پرسش بعد در مورد حمایت اطالعاتی چنبین مطرح شده است که تاچه اندازه کسانی بودهاند که برای جلوگیری از اشتباهات احتمالی به شما کمک کنند در این مورد 32 درصد پاسخگویان به زیادی از این حمایت برخوردار بوده- اند در حالیکه قریب 13 درصد پاسخگویان تا حدی و بیش از 23 درصد نیز کمی در جلوگیری از اشتباهات احتمالی مورد راهنمایی قرار گرفتهاند.
11 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931 آخرین گویه در مورد حمایت اطالعاتی به این پرسش مربوط است که وقتی در موقعیت دشواری قرار دارید چقدر با همفکری می توانید مشکالت را از بین ببرید در این بین نزدیک 33 درصد پاسخگویان از همفکری زیاد 23 درصد نسبتا و 22 درصد نیز از همفکری کمی برخوردار بودهاند. در مجموع از نظر حمایت اطالعاتی بیشتر پاسخگویان از حمایت اطالعاتی زیادی برخوردار بودهاند. آخرین بعد از حمایت اجتماعی حمایت از طریق شبکه های اجتماعی مرتبط با فرد است. در اینجا چهار گویه مطرح شده است که برای گویه نخست این پرسش مطرح شده است که در بین دوستان و همکارانتان تا چه حد کسانی هستند که بتوان بر آنها تکیه کرد در این مورد نزدیک 83 درصد این را زیاد ارزیابی کردهاند در صورتی که بیش از 81 درصد پاسخگویان تا حدی و حدود 13 درصد پاسخگویان در این مورد از حمایت کمی برخوردار بودهاند. پرسش بعدی این سوال را مطرح میکند که چقدر در صورت نیاز مراکزی که در آن عضو هستید شما را حمایت مالی میکنند. در این مورد 22 درصد پاسخگویان ابراز داشتهاند که از حمایت مالی زیادی برخوردار خواهند بود و حدود 23 درصد تاحدی امکان دریافت کمک مادی از جانب مراکزی که در آن حضور دارند را مطرح کردهاند و نزدیک به 21 درصد پاسخگویان این را کم ارزیابی کردهاند. پرسش دیگر در حمایت شبکه اجتماعی این سوال را مطرح میکند که چقدر با فامیل و دوستان مشکالت خود را در میان می گذارید. در اینمورد نزدیک 23 درصد عنوان کردهاند که به زیادی مشکالت خود را با دوستان و یا فامیل خود در میان میگذارند. بیش از 81 درصد پاسخگویان تا حدی مشکالت خود را مطرح میسازند و بیش از 33 درصد نیز در حد کمی مشکالت خود را با دوستان و فامیل در میان میگذارند. پرسش آخر حمایت شبکه های اجتماعی در مورد همسایهگان است و بدین گونه مطرح شده است تاچه اندازه در صورت هرگونه نیازی میتوانید روی کمک همسایهها حساب کنید. بیش از 22 درصد پاسخگویان ابراز داشتهاند به زیادی از حمایت همسایگان برخوردار هستند و حدود 23 درصد نیز این حمایت را تا حدی عنوان داشتهاند و بیش از 21 درصد نیز این را خیلی کم ارزیابی کردهاند. با بررسی پنج بعد حمایت اجتماعی مشخص میشود که کمترین حمایت مربوط به حمایت های شبکه های اجتماعی است که با سایر ابعاد حمایتی که بیشتر از جانب خانواده اعمال میشدند تفاوت فاحش دارد. این بعد مواردی چند میتواند مربوط باشد. به مورد دیگری که میتوان اشاره کرد عدم برخورداری از حمایت شبکه های اجتماعی خود ناشی از ضعف پیوندها و کمبود اعتماد است که در این مورد میتوان به این امر اشاره کرد که سرمایه اجتماعی زنان مورد تحقیق و نحوه استفاده از این سرمایه کم بوده است. در اینجا این نکته بسیار قابل اهمیت است که بیشتر نمونههای این تحقیق هم زنان با تحصیالت باال و هم زنان شاغل بودهاند که برای آنان سرمابه فرهنگی و اقتصادی الزم جهت ایجاد شبکه های اجتماعی را فراهم میساخته است با این حال شاهد اختالف فاحش در برخورداری این حمایت نسبت به سایر انواع حمایتها دیده میشود. از طرف دیگر بیشترین حمایت از طریق حمایت خود ارزشمندی و حمایت عاطفی وجود داشته است که این ابعاد در توانمندسازی روانشناختی فرد موثر بودهاند.
بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 11 بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان جدول 2: رگرسیون چندمتغیری جهت پیشبینی «عاملیت«از طریق»حمایت اجتماعی«منبع تغییرات مجموع درجة آزادی میانگین F معنیداری 112/1 1 /11 33/83 13/3 3 112 88/233 31/2338 رگرسیون باقیمانده متغیر مالك عاملیت حمایت عاطفی حمایت ابزاری خودارزشمندی حمایت اطالعاتی حمایت شبکه اجتماعی با توجه به جدول 2 و با تأکید بر F بدست آمده میتوان مطرح نمود که ارتباط معنیداری بین»حمایت اجتماعی«با»توانمندسازی بر حسب عاملیت«در 1/12=α مشاهده میشود. ضرایب رگرسیون چندمتغیری با روش ورود همزمان و همچنین ضرایب رگرسیون بدست آمده نشان میدهد که ارتباط مثبت معنیداری بین»خودارزشمندی«و»حمایت اطالعاتی«با»عاملیت«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»خودارزشمندی«و»حمایت اطالعاتیعاملیت«نیز افزایش مییابد و با کاهش آنها»عاملیت«نیز کاهش مییابد. حمایت خود ارزشمندی به 1/23 درصد قابلیت پیش بینی تغییرات توانمندسازی را داشته است. همچنین حمایت اطالعاتی به 1/82 درصد قابلیت تبیین و پیش بینی تغییرات در عاملیت زنان را داشته است. متغیرهای پیشبینی کننده ضریب بتا T جدول 1 :رگرسیون چندمتغیری جهت پیشبینی»توانمندسازی روانشناختی«از طریق»حمایت اجتماعی«معنیداری 218/1 1/133 1/121 1/111 1/331 2 /31-2/28 1 /13 8 /23 1 /22 1 /21-23/1 23/1 82/1 12/1 منبع تغییرات مجموع درجة آزادی میانگین F معنیداری 112/1 21 /33 31/123 33/81 3 133 31/1131 33/3233 رگرسیون باقیمانده متغیر مالك متغیرهای پیشبینی کننده ضریب بتا معنیداری 133/1 T - 1/21-1/13 حمایت عاطفی 1/132 1/112 1/112 1 /21 3 /33 2 /33 13/1 83/1 23/1 توانمندسازی روانشناختی حمایت ابزاری حمایت خودارزشمندی حمایت اطالعاتی 1/228-2/33-21/1 حمایت شبکه اجتماعی
18 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931 با توجه به جدول 1 و با تأکید بر F بدست آمده میتوان مطرح نمود که ارتباط معنیداری بین»حمایت اجتماعی«با»توانمندسازی روانشناختی«در 1/12=α مشاهده میشود. با توجه به ضرایب رگرسیون چندمتغیری با روش ورود همزمان و همچنین ضرایب رگرسیون بدست آمده نشان داده شده است که ارتباط مثبت معنیداری بین»حمایت خودارزشمندی«با»توانمندسازی روانشناختی«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»حمایت خودارزشمندیتوانمندسازی روانشناختی«نیز افزایش مییابد و با کاهش آن»توانمندسازی روانشناختی«نیز کاهش مییابد. در این مورد حمایت خود ارزشمندی 83 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرده است. حمایت اطالعاتی نیز به 23 درصد قابلیت تبیین و پیش بینی تغییرات متغیر وابسته را داشته است جدول 8 :رگرسیون چندمتغیری جهت پیشبینی»توانمندسازی جسمی«از طریق»حمایت اجتماعی«منبع تغییرات مجموع درجة آزادی میانگین F معنیداری 118/1 8 /23 23/13 23/21 3 133 23/113 31/8388 باقیمانده رگرسیون متغیر مالك متغیرهای پیشبینی کننده ضریب بتا t معنیداری 883/1 1 /33 1 /13 حمایت عاطفی 1/133 2 /33 28/1 حمایت ابزاری 1/181 2 /11 12/1 توانمندسازی جسمی خودارزشمندی 1/313 1 /23 12/1 حمایت اطالعاتی 1/333 1 /18 11/1 حمایت شبکه اجتماعی با توجه به جدول 8 و با تأکید بر F بدست آمده میتوان مطرح نمود که ارتباط معنیداری بین»حمایت اجتماعی«با»توانمندسازی روانشناختی«در 1/12=α مشاهده میشود. ضرایب رگرسیون چندمتغیری با روش ورود همزمان و همچنین ضرایب رگرسیون بدست آمده نشان داده است که ارتباط مثبت معنیداری بین»حمایت ابزاری«با»توانمندسازی جسمی«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»حمایت ابزاریتوانمندسازی جسمی«نیز افزایش مییابد و با کاهش آن»توانمندسازی جسمی«نیز کاهش مییابد.
بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 13 جدول 1: رگرسیون چندمتغیری جهت پیشبینی»توانمندی اقتصادی«از طریق مؤلفههای»حمایت اجتماعی«. منبع مجموع درجة میانگین تغییرات آزادی معنیداری 112/1 8/83 21/83 32/21 3 213 31/238 81/2831 رگرسیون باقیمانده متغیر مالك متغیرهای پیشبینی کننده ضریب بتا معنیداری 831/1 1/32 1/13 حمایت عاطفی 1/121-2/31-23/1 حمایت ابزاری 1/821 2/12 13/1 توانمندی اقتصادی خودارزشمندی 1/181 1/22 13/1 حمایت اطالعاتی 1/821 1/33 13/1 حمایت شبکه اجتماعی با توجه به جدول 1 و با تأکید بر F بدست آمده میتوان مطرح نمود که ارتباط معنیداری بین مؤلفههای»حمایت اجتماعی«با»توانمندسازی اقتصادی«در 1/12=α مشاهده میشود. به عبارتی دیگر توان پیشبینی»توانمندسازی اقتصادی» از طریق مؤلفههای»حمایت اجتماعی«وجود دارد. در جدول 1 با توجه به ضرایب رگرسیون چندمتغیری با روش ورود همزمان و همچنین ضرایب رگرسیون نشان داده است که ارتباط مثبت معنیداری بین»حمایت اطالعاتی«با»توانمندی اقتصادی«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»حمایت اطالعاتیتوانمندی اقتصادی«نیز افزایش مییابد و با کاهش آن»توانمندی اقتصادی«نیز کاهش مییابد. حمایت اطالعاتی قابلیت تبیین 13 درصد تغییرات در توانمندی اقتصادی را داشته است. جدول 3: رگرسیون چندمتغیری جهت پیشبینی»توانمندسازی کل«از طریق»حمایت اجتماعی«منبع تغییرات مجموع درجة آزادی میانگین F معنیداری 112/1 1 /21 22/383 13/283 3 213 31/8238 31/23322 رگرسیون باقیمانده متغیر مالك متغیرهای پیشبینی کننده ضریب بتا T معنیداری 333/1 1 /31 1 /13 حمایت عاطفی 1/333-1/21-12/1 حمایت ابزاری 1/381 1 /38 13/1 توانمندسازی کل حمایت خودارزشمندی 1/118 8 /12 82/1 حمایت اطالعاتی 1/111 8 /11 / 82 حمایت شبکه اجتماعی
21 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931 با توجه به جدول 3 و با تأکید بر F بدست آمده میتوان مطرح نمود که ارتباط معنیداری بین»حمایت اجتماعی«با»توانمندسازی«در 1/12=α مشاهده میشود. ضرایب رگرسیون چندمتغیری با روش ورود همزمان و همچنین ضرایب رگرسیون بدست نشان داده است ارتباط مثبت معنیداری بین»حمایت اطالعاتی«و»حمایت شبکه اجتماعی«با»توانمندسازی کل«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»حمایت اطالعاتی«و»توانمندسازی کل«نیز افزایش مییابد و با کاهش آنها»توانمندسازی کل«نیز کاهش مییابد. بحث و نتیجهگیری حمایت اجتماعی با پنج بعد»حمایت شبکه اجتماعی«در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. ابعاد حمایت اجتماعی شامل حمایت عاطفی حمایت ابزاری حمایت خودارزشمندی حمایت اطالعاتی و حمایت شبکه اجتماعی است. در بررسی آمار توصیفی پاسخگویان اظهار داشتهاند که به زیادی از حمایت اجتماعی برخوردار هستند..»خودارزشمندی«با»توانمندسازی روانشناختی«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش ارتباط مثبت معنیداری بین»خودارزشمندیتوانمندسازی روانشناختی«نیز افزایش مییابد و با کاهش آن»توانمندسازی روانشناختی«نیز کاهش مییابد. ارتباط مثبت معنیداری بین»حمایت ابزاری«با»توانمندسازی جسمی«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»حمایت ابزاریتوانمندسازی جسمی«نیز افزایش مییابد و با کاهش آن»توانمندسازی جسمی«نیز کاهش مییابد. ارتباط مثبت معنیداری بین»حمایت اطالعاتی«با»توانمندی اقتصادی«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»حمایت اطالعاتیتوانمندی اقتصادی«نیز افزایش مییابد و با کاهش آن»توانمندی اقتصادی«نیز کاهش مییابد. در مورد توانمندی کل ارتباط مثبت معنیداری بین»حمایت اطالعاتی«و»حمایت شبکه اجتماعی«با»توانمندسازی«مشاهده میشود. بدین ترتیب که با افزایش»حمایت اطالعاتی«) 1/82 ( و»حمایت شبکه اجتماعی«) 1/82 (»توانمندسازی«نیز افزایش مییابد و با کاهش آنها»توانمندسازی«نیز کاهش مییابد. مورد در تحقیقاتی متفاوتی که در ایران انجام شده به نقش حمایت اجتماعی اشاره شده است. در تحقیقی به عدم حمایت دولت از زنان کارآفرین)کالنتری فمی و سروشمهر 2833 ( اشاره شده است. در تحقیق دیگری ضعف شبکههای حمایتی)سلحشوری و قریب 2831 ( از جمله عواملی شناخته شده که در بررسیهای آسیبشناسی خانواده مورد توجه بوده است. در مطالعه دیگری به بررسی شیوههای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمانهای حمایتی پرداخته شده است. یافتههای تحقیق نشان از این دارد که اجرای برنامههای توانمندسازی نتایج مثبتی را در برداشته است و در ابعاد مختلف توانمندی روانشناختی زنان نیز بهبود حاصل شده است)کیمیائی 2831 (. نبود یا ضعف شبکه های حمایت اجتماعی )قاضینژاد عباسیان 2831(. در بروز آسیبها در خانواده موثر بوده است. گودمن وهمکاران در این اشاره به این نکته دارند که توانمندسازی جمعی مقبولیت تعلق و روابط متقابل عاطفی نقش کاتالیزور در توانمندسازی فردی را دارد. این توانمندی که همبستگی اجتماعی را نیز در بر میگیرد دگرگونی و تغییر اجتماعی را میسر میسازد al,2007(.(goodman et در مجموع مقایسه نتایج تحقیق در مورد حمایت اجتماعی حاکی از آن است که مولفههای حمایت اجتماعی در جهت توانمندی زنان عمل میکنند. منابع.3 پیرسون کریستوفر) 2831 (معنای مدرنیت گفتگوی کریستوفر پیرسون با آنتونی گیدنز ترجمه علی اصغر سعیدی تهران انتشارات کویر
.2.7.0 بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 21 چلبی مسعود) 2823 (جامعه شناسی نظم: تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی نشرنی.تهران, چاپ چهارم. خسروی زهره ناهیدپور فرزانه) 2832 ( دانشجویان ایرانی و هندی فصلنامه جامعه شناسی زنان سال سوم شماره دوم سمت.5.6.3 13.8 بررسی رضایت از زندگی باور به عادالنه بودن دنیا حمایت های اجتماعی در دیمتئو م. ر.) 2823 (. روانشناسی سالمت ترجمه م. کاویانی م. عباسپور ح. محمدی غ. تقی زاده و و کیمیا تهران: انتشارات رحیمیان بوگر اسحق مهاجری محمدرضا بشارت محمدعلی طالع پسند سیاوش )2831( تعیین کننده های روان شناختی اجتماعی و ساختاری خودمدیریتی دیابت مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران شماره 33 دی 2831 ص 132 زکی محمدعلی )2833( سازگاری جوانان با دانشگاه و رابطه آن با حمایت اجتماعی بررسی موردی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اصفهان دوفصلنامه پژوهش جوانان فرهنگ و جامعه شماره 1 بهار و تابستان ص 212 ستوده ناورودی سید امید زینعلی شینا و خستگان نوشین) 2832 ( رابطه بین همسر آزاری حمایت اجتماعی و استرس ادراك شده در زنان دارای همسران معتاد و غیر معتاد شهر رشت مجله پرستاری و مامایی جامع نگر شماره 33 پاییز و زمستان 282 ص سلحشوری پروانه و قریب مینا) 2831 (بررسی کمی اطالعات علمی پیرامون آسیب شناسی خانواده در ایران همایش آسیب شناسی خانواده تبریز.9.34 سن آمارتیا) 2833 ( توسعه به مثابه آزادی ترجمه وحید محمودی انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران شهبازی حسن) 2838 ( مشارکت راهکار اصلی توانمندسازی زنان مجله تعاون دوره جدید شماره 231 ص 31 33. صدقپور صالح بهرام اسدی مسعود و میر.32.37 اجتماعی و عاطفی دانشآموزان مجله روانشناسی 33 سال چهاردهم شماره 1 نادر میری) 2833 ( رابطه نیازهای بنیادین و حمایت اجتماعی در سازگاری آموزشی علی پور احمد) 2833 ( ارتباط حمایت اجتماعی با شاخص های ایمنی بدن در افراد سالم: بررسی مدل تاثیرکلی روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران اندیشه و رفتار((; 21)1 )پیاپی 13((:283-281. مجله قاضینژاد مریم عباسیان ماریا )2831( مطالعه کیفی عوامل اجتماعی همسرکشی زن در توسعه و سیاست )پژوهش زنان ( دوره 3 شماره 1 ص 32-223.30.35 کرایب یان) 2833 ( نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس ترجمه عباس مخبر تهران: نشر آگه کالنتری فمی خلیل شعبانعلی.36 حسین سروشمهر هما) 2833 ( بررسی عوامل تسهیل اقتصادی زنان روستایی )مطالعه موردی شهر همدان( مجله توسعه روستایی دوره اول شماره 1 نشر مرکز.33 شماره 11.38 بازدارنده و کننده توانمندسازی کوهن ایراجی) 2823 ( آنتونی گیدنز در متفکران بزرگ جامعه شناسی ویراسته راب استونز ترجمه مهرداد میردامادی تهران کیمیائی سید علی) 2831 ( شیوههای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی سال یازدهم گروسی سعیده آدینه نژاد راحله) 2833 ( بررسی رابطه عوامل اجتماعی با تعارض نقشهای خانوادگی وشغلی در بین زنان شهر کرمان مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد شماره 83 ص 283-212 -.39.24 النگه سارا )2821( معیارهایی برای تواناسازی زنان تهران: روشنگران.. مازلو آبراهامام اچ. )2832( انگیزش و شخصیت ترجمه: احمد رضوانی آستان قدس رضوی چ پا اول.
22 /مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران سال چهارم/شماره چهارم/ پاییز 1931.نبوی سید عبدالحسین و شهریاری مرضیه )2832( بررسی تاثیر محرك های تنش زا و حمایت اجتماعی در خانواده بر تعارض خانواده با کار )مورد مطالعه: زنان شاغل ادارات دولتی شهر اهواز( مجله جامعه شناسی ایران صص 32-82, 22 Giddens, A, (1984) the Constitution of Society, London, Polity. 23 Clegg, S.R.... (1989) Frameworks of Power. London: Sage Publications. 24 Decker, C. L. (2007). Social support and adolescent cancer survivor: A review of the literature. Psycho Oncology, 16, 1-11 25 Goodman, L, A. Bohlig, A. Litwin, S. R. Weintraub, A., Green, J., Walker, L., White, & N., Ryan (2007). Applying Feminist Theory To Community Practice: A Multilevel Empowerment Intervention For Low-Income Women With Depression reachingoutaboutdepression.org, 26 Kabeer, Naila (2000) 'Reflections on the Measurement of Women s Empowerment.' In: Discussing Women s Empowerment: Theory and Practice. SIDA: Swedish International Development Cooperation Agency. 27 Malhotra, A., Schuler, S.R. & Boender, C. ( 2002). Measuring women s empowerment as a variable in international development. Background paper prepared for the World Bank workshop on poverty and gender. Washington, D.C.: International Center for Research on Women. 28 Sarason, Barbara R.; Pierce, Gregory R.; Bannerman, Ann; Sarason, Irwin G (1993). Investigating the antecedents of perceived social support: Parents' views of and behavior toward their children. Journal of Personality and Social Psychology, Vol 65(5), Nov 1993, 1071-1085 29 Sarason, I.G., Levine, H.M., Basham, R.B., and Sarason, B.R. (1983). Assessing social support: The social support questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 44, 127-39 30 Turner, Jonathan H.(2003) The Structure of Sociological Theory, United States, Wadswort 31 Ugbomeh, M. M. George (2001). Women Empowerment in Agricultural Education, for Sustainable Rural Development, Oxford University Press and Community Development Journal, Vol. 36, No. 4, pp: 289-302.23
بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان/ 29 Abstract Women empowerment and its crucial role in sustainable development is one of the issues that are considered both in theory and practice. In this study the impact of social support on women s empowerment has been investigated. Different dimensions of empowerment are, psychological empowerment, economical empowerment, empowerment in terms of agency, and physical empowerment. Social support is being measured by emotional, self- esteem, instrumental, informational and social net work support. Giddens's Structuration theory, theories of empowerment, Sarason's social support theory and Maslow's theory were used as theoretical frame work to examine the impact of social support on women's empowerment. Research method was quantitative and data were collected through survey. The instrument was a questionnaire. Population-based sample were women in Tehran and according to Cochran formula, the sample size was calculated about 400 persons. Multiple regressions to predict the level of empowerment through social support, at 0.01 percent is significant. The results show that social support has impact on psychological empowerment, economical empowerment, empowerment in terms of agency, and physical empowerment. Women's empowerment is increased with gaining more social support. Among The dimensions of social support, informational support (β coefficient, 0.37), and support from social networking (β coefficient, 0.31) at 0.01 percent level was significant beta, 0.31) at 0.01 percent was significant, and by increasing them empowerment of women has been increased. Key words: women empowerment, emotional support, self- esteem support, instrumental support, informational support and social net work support.